Podstawą do budowy sieci PIONIER stał się program „PIONIER: Polski Internet Optyczny – Zaawansowane Aplikacje, Usługi i Technologie dla Społeczeństwa Informacyjnego”. Program został zaakceptowany w roku 2000 i przyjęty do realizacji w roku następnym przez Komitet Badań Naukowych (KBN. Definiuje on program PIONIER jako "Polski Internet Optyczny - Zaawansowane Aplikacje, Usługi i Technologie dla Społeczeństwa Informacyjnego". Program PIONIER zainicjował szereg działań (później dołączyły do niego takie programy jak ePolska, Wrota Polski itp.) mających na celu budowę podstawowych mechanizmów społeczeństwa informacyjnego, umożliwiających Polsce równorzędne partnerstwo z innymi krajami.

Program koncentruje się na trzech obszarach:

• budowie szerokopasmowej infrastruktury sieciowej dla wspomagania nauki, dorównującej podobnym instalacjom w innych krajach europejskich; już po pierwszych latach prac mogliśmy z niemałą satysfakcją stwierdzić, iż aktualnie działająca infrastruktura nie odbiega technologicznie od wiodących europejskich sieci, a także naukowych sieci akademickich w USA;
• wytworzeniu i przetestowaniu pilotowych usług i aplikacji dla społeczeństwa informacyjnego, stanowiących podstawę dla wdrożeń w takich dziedzinach, jak: nauka, edukacja, opieka zdrowotna, środowisko naturalne, administracja rządowa i samorządowa, przemysł i usługi;
• stworzeniu konkurencyjnych warunków do aktywnego tworzenia oprogramowania do nowych zastosowań w społeczeństwie informacyjnym.

Głównym celem sieci PIONIER jest obsługa całego polskiego środowiska akademickiego i naukowego oraz wspomaganie realizowanych przez to środowisko projektów badawczych i edukacyjnych. Konsorcjum PIONIER określa kierunki rozbudowy, politykę użytkowania sieci PIONIER, zasady jej eksploatacji, zarządzania i współpracy z innymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi.

Wynikiem projektu jest powstanie Ogólnopolskiej Szerokopasmowej Sieci Optycznej PIONIER, w której podstawowym medium transmisyjnym są kable światłowodowe ułożone w ziemi lub podwieszone na liniach energetycznych. Całkowita długość eksploatowanych linii światłowodowych w sieci PIONIER wynosi łącznie 9385 km, w tym w Polsce 6931 km oraz 2454 km poza Polską do Hamburga w Niemczech oraz do ośrodka CERN w Genewie. W sieci wykorzystywane są standardowe włókna jednomodowe (G.652) oraz włókna o niezerowej przesuniętej dyspersji (G.655).

W sieci PIONIER realizowana jest transmisja z wykorzystaniem systemów z zwielokrotnieniem falowym - DWDM. Aktualnie w sieci eksploatowane są 2 systemy transmisyjne DWDM pracujące na oddzielnych parach włókien. Pierwszy pozwala na uruchomienie do 80 kanałów 10 Gb/s realizujących połączenia pomiędzy dowolnymi węzłami sieci w kraju. Drugi system pozwala na uruchomienie do 96 kanałów optycznych 100/200 Gb/s pomiędzy dowolnymi węzłami sieci w kraju (w konfiguracji pełnej kraty) i poza granicami oraz 400 Gb/s pomiędzy centrami KDM i ośrodkami MAN. Systemy te realizują połączenia pomiędzy szkieletowymi routerami i przełącznikami MPLS.

Szerokopasmowa sieć światłowodowa PIONIER jest wykorzystywana aktualnie do:

• obsługi akademickiej sieci Internet;

• budowy dedykowanej sieci dla połączeń pomiędzy centrami superkomputerowymi (ośrodkami KDM) oraz zestawiania dedykowanych połączeń wykorzystywanych w polskich i międzynarodowych projektach badawczych;

• rozwoju sieci regionalnych (poprzez udostępnienie akademickim sieciom MAN włókien światłowodowych, wykorzystywanych do obsługi uczelni, szkół wyższych, instytucji naukowych, jednostek terenowych administracji rządowej i samorządowej, szpitali, ...)

Operatorem Polskiej Szerokopasmowej Sieci Naukowej PIONIER jest Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, które jednocześnie zarządza Miejską Siecią Komputerową POZMAN. Bardzo ważnym aspektem działania sieci PIONIER są jej połączenia zagraniczne. W ramach obsługi połączeń zagranicznych PCSS zarządza połączeniem polskiego środowiska naukowego z europejską GÉANT i światowymi sieciami naukowymi. Nad prawidłowym funkcjonowaniem usług sieci PIONIER nadzór w trybie 24h na dobę przez 365 dni w roku utrzymuje Centrum Zarządzania Siecią PIONIER (NOC PIONIER) (http://noc.pionier.gov.pl) Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Zgłoszenia do Centrum Zarządzania Siecią można kierować telefonicznie lub pocztą elektroniczną 24h/dobę, 7 dni w tygodniu.

Zakres działania Centrum Zarządzania Siecią obejmuje:

• monitorowanie stanu połączeń zagranicznych sieci PIONIER;
• monitorowanie stanu sieci rozległej PIONIER;
• przyjmowanie zgłoszeń o awariach;
• przyjmowanie zgłoszeń dotyczących usług;
• przyjmowanie zgłoszeń dotyczących naruszenia zasad bezpieczeństwa;
• przyjmowanie informacji o planowanych pracach;
• diagnostyka awarii.

• Program budowy infrastruktury informatycznej nauki w latach 1992 - 2000
• Akademicka sieć szerokopasmowa Pol-34/622
• Nowy program rozwoju infrastruktury informatycznej nauki PIONIER na lata 2001 - 2005 i założenia budowy ogólnopolskiej sieci optycznej łączącej 21 światłowodowych akademickich sieci MAN
• Budowa ogólnopolskiej sieci optycznej od listopada 2001 r.
• 20 października 2003 oddano do próbnej eksploatacji 2600 km kabli światłowodowych i uruchomiono transmisje 10 Gb/s
• 1 stycznia 2004 zakończyła swoje działanie sieć Pol-34/622 i rozpoczęła operacyjne działanie sieć PIONIER

Kalendarium PIONIERa

15 lipca 1997
podpisanie Umowy o współdziałaniu jednostek wiodących w użytkowaniu i rozwoju sieci krajowej ATM 34Mb/s: IChB PAN-PCSS operatorem sieci

1 marca 1999
Podpisanie Umowy 1/99/POL-34 o dostępie do wspólnego kanału łączności z europejska siecią naukową TEN-155

2 listopada 1999
Złożenie w KBN pierwszej wersji programu PIONIER
Środowiskowa dyskusja programu PIONIER
Zbieranie postulatów środowiska naukowego

29 czerwca 2000
Decyzja KBN akceptująca przedstawiony przez środowisko naukowe program PIONIER
KBN zaprasza do współpracy w realizacji programu PIONIER;

28 marca 2001r.
KBN przekazuje IChB PAN-PCSS, jako operatorowi sieci POL-34, koordynacje działań związanych z budową sieci w ramach programu PIONIER;

30 marca 2001
Powołanie przez Dyrektora IChB PAN-PCSS Środowiskowego Zespołu Negocjacyjnego w ramach programu PIONIER w składzie: M. Nakonieczny - Gdańsk, M. Noga - Kraków, P.Sąsiedzki - Gliwice, S. Starzak - Łódź, M. Stroiński - Poznań;

25 kwietnia 2001
Podpisanie w Poznaniu Porozumienia o budowie i eksploatacji Ogólnopolskiej Sieci Optycznej jednostek naukowo - akademickich PIONIER;

21 czerwca 2001
KBN podejmuje warunkową decyzję o przyznaniu środków finansowych;

31 lipca 2001
Podpisanie w Gliwicach "Porozumienia o utworzeniu Konsorcjum na rzecz eksploatacji i użytkowania Ogólnopolskiej Sieci Optycznej jednostek naukowo-akademickich PIONIER";

28 listopada 2001
Przekazanie dotacji (~40 mln zł), rozpoczęcie budowy;

26 listopada 2001
Decyzja o przyznaniu środków na kontynuacje budowy, przekazanie dotacji (~75 mln zł) w okresie od sierpnia do grudnia;

kwiecień 2003
Rozwój sieci POL-34/622

20 października 2003
Uruchomienie wybudowanego fragmentu sieci PIONIER

październik 2003
Przekazanie sieci PIONIER do eksploatacji próbnej (urządzenia transmisyjne i 2600 km światłowodów)

listopad 2003
Umowa Konsorcjum PIONIER, Kazimierz Dolny

2003 rok
Sieć PIONIER o długości łączy 16 MANów

styczeń 2004
Początek operacyjnej pracy sieci PIONIER

grudzień 2004
Rozwój sieci PIONIER, odebranie odcinków Radom-Puławy-Lublin oraz Warszawa-Sochaczew

grudzień 2005
Odebranie połączeń światłowodowych na trasie Poznań - Szczecin - Koszalin oraz Gorzów - Słubice. Długość użytkowanej sieci PIONIER 3430 km

luty 2006
Odebranie połączeń światłowodowych na odcinkach Koszalin - Gdańsk, Sochaczew - Poznań oraz Szczecin - Kołbaskowo

grudzień 2006
Długość użytkowanej sieci PIONIER wynosi 4250 km
Transmisja 10 Gb/s do 19 MANów, druga lambda 10 Gb/s pomiędzy centrami KDM Gdańsk - Poznań - Wrocław - Kraków i Poznań - Warszawa

styczeń 2007
Uruchomienie drugiej lambdy 10 Gb/s 19 MAN-ów (za wyjątkiem Rzeszowa i Olsztyna)

lipiec 2007
Uruchomienie nowego łącza światłowodowego między Bielsko-Białą a Zwardoniem i Żyliną na Słowacji (2 lambdy 10 Gb/s)
Uruchomienie dzierżawionego połączenia 1GE między Olsztynem a Białymstokiem

grudzień 2007
Sieć PIONIER użytkuje 4320 km światłowodów w tym 3835 km własnych

grudzień 2008
Sieć PIONIER ma długość 5220 km i łączy 21 MANów własnymi światłowodami

sierpień 2009
Sieć PIONIER ma długość 5375,5 km i doprowadza do wszystkich sieci MAN własne łącza światłowodowe (2 lambdy 10Gb/s)

luty 2010
Sieć PIONIER wychodzi poza granice Polski uruchamiając system transmisyjny DWDM pomiędzy Poznaniem a Hamburgiem przez  Słubice

grudzień 2010
Zakończenie budowy sieci PIONIER, która ma długość 5917,5 km światłowodów w Polsce, łączy wszystkie sieci MAN i zamyka pętle optyczne własnymi światłowodami i własnym systemem transmisyjnym.

grudzień 2011

Zakończyła się się instalacja na oddzielnej parze włókien nowego optycznego systemu transmisji DWDM na liniach światłowodowych sieci PIONIER. Cały system transmisyjny DWDM zbudowany w roku 2011 umożliwia uruchomienie do 80 kanałów optycznych 10 Gbit/s na jednej parze.

W roku 2012 w ramach rozbudowy sieci PIONIER zakończono budowę dwóch linii światłowodowych i uruchomiono system transmisyjny w relacjach:

• Miasteczko Śląskie - Katowice

• Kraków – Katowice

wrzesień 2013

W Szczecinie zakończono budowę ze środków własnych PIONIERa dodatkowego, niezależnego dowiązania światłowodowego o długości 12,43 km (1 rura fi40 z kablem światłowodowym) do kręgosłupowej linii światłowodowej biegnącej z Gorzowa Wlkp. do Szczecina. Powstała w wyniku tej budowy nowa pętla dowiązania w zdecydowany sposób zwiększyła zabezpieczenie przed awarią sieć PIONIER na terenie miasta Szczecin.

Inwestycja sieci optycznej

Podstawowym medium transmisyjnym sieci PIONIER są kable światłowodowe ułożone w kanalizacji lub podwieszone na słupach energetycznych. W okresie od roku 2001 do do chwili obecnej wybudowano 5682 kilometry łączy światłowodowych, w których znajdują się standardowe włókna jednomodowe (G.652) oraz włókna o niezerowej przesuniętej dyspersji (G.655). Wraz z włóknami dzierżawionymi od innych operatorów w sieci PIONIER w Polsce użytkowanych jest 6931 km linii światłowodowych, zaś poza Polską do Hamburga w Niemczech oraz do ośrodka CERN w Genewie wykorzystywanych jest 2454 km linii światłowodowych. Na włóknach tych realizowane są transmisje z wykorzystaniem systemów DWDM.

Obecnie w infrastrukturze sieci PIONIER zainstalowane są dwa odrębne systemy transmisyjne DWDM pracujące na oddzielnych parach włókien światłowodowych.

Szerokopasmowa sieć światłowodowa PIONIER jest wykorzystywana aktualnie do:

•    obsługi akademickiej sieci Internet
•    budowy dedykowanej sieci dla połączeń pomiędzy centrami superkomputerowymi (ośrodkami KDM)
•  rozwoju sieci regionalnych (poprzez udostępnienie akademickim sieciom MAN włókien światłowodowych, wykorzystywanych do obsługi jednostek terenowych administracji rządowej i samorządowej, szkół, szpitali,...)

Ważnym elementem sieci PIONIER są istniejące bezpośrednie łącza światłowodowe do operatorów zagranicznych. Za pomocą tych łącz możliwe jest szybkie bezpośrednie dojście do głównych węzłów wymiany Internetu oraz połączenia z sieciami naukowymi innych krajów. W chwili obecnej takie łącza istnieją na granicy z Niemcami (Słubice - połączenie z siecią DFN, Gubin, Kołbaskowo), Czechami (Cieszyn - połączenie z siecią CESNET) i Słowacją (Zwardoń - połączenie z siecią SANET), Ukrainą (Hrebenne – połączenie z siecią UARNET), Białorusią (Kuźnica – połączenie z siecią BASNET) i Litwą (Ogrodniki – połączenie z siecią LITNET). Na granicy z Obwodem Kaliningradzkim jest możliwość połączenia się z siecią naukową Rosji.

Uruchomiony został także system transmisyjny z Poznania przez Hamburg, Frankfurt do Genewy. W Hamburgu sieć PIONIER łączy się bezpośrednio z siecią naukową SURFnet i NORDunet. We Frankfurcie sieć PIONIER łączy się bezpośrednio z punktem wymiany ruchu DE-CIX. Sieć PIONIER posiada także bezpośrednie połączenie z ośrodkiem badawczym Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN w Genewie.

Sieć dysponuje również łączami do punktu wymiany ruchu w Amsterdamie (AMS-IX), punktu wymiany ruchu w Londynie (LINX) oraz łączem do punktu dostępu do zasobów GLIF (Global Lambda Integrated Facility) znajdującego się w Amsterdamie.

Sieć PIONIER posiada połączenia zagraniczne do europejskiej sieci naukowej GÉANT oraz do Internetu światowego. Połączenie do sieci GÉANT zrealizowane zostały w technologii 100GE i doprowadzone bezpośrednio do węzła sieci GÉANT w Poznaniu. Łącze zapasowe do sieci GÉANT jest zrealizowane w Hamburgu w technologii 100GE. Połączenie do Internetu zagranicznego posiada aktualnie przepustowość 15 Gb/s. Dodatkowo sieć PIONIER jest podłączona do punktu wymiany ruchu GÉANT Open w Londynie.

Aktualnie użytkowana infrastruktura

Sieć PIONIER obejmuje obecnie 21 akademickich sieci MAN (22 Jednostki Wiodące) zapewniając środowisku naukowo-badawczemu w Polsce (uczelnie wyższe, instytuty badawcze, centra superkomputerowe, biblioteki, itp.) dostęp do zasobów światowego Internetu oraz dedykowane połączenia pomiędzy ośrodkami naukowymi w Polsce i do ośrodków za granicą.

Obecnie w sieci PIONIER wykorzystywane są dwa odrębne systemy transmisyjne DWDM pracujące na oddzielnych parach włókien światłowodowych. Systemy DWDM stanowią bazę dla realizacji transmisji danych różnych systemów wyższego poziomu w hierarchii sieci transmisyjnej.

Nad prawidłowym funkcjonowaniem sieci PIONIER nadzór w trybie 24h na dobę przez 365 dni w roku utrzymuje Centrum Zarządzania Siecią PIONIER (PIONIER NOC) Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego wraz z IP-NOC działające w Centrum Komputerowym Politechniki Łódzkiej.